4 kwietnia 1912 r. w osadzie Bolesławów (obecnie rejon ulic Juliusza Słowackiego i Jana Kilińskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim) urodził się jeden z najwybitniejszych reżyserów w dziejach polskiej kinematografii Jan Rybkowski. Pierwsze sześć lat życia spędził u dziadka Józefa Czesława Kostkowskiego w majątku Samkowo koło Smoleńska. W 1918 roku wrócił do kraju. Uczęszczał do szkoły podstawowej w Częstocicach, następnie od 1924 przez rok uczył się w ostrowieckim Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza. W 1926 roku wyjechał do Poznania, gdzie podjął naukę w Szkole Sztuk Zdobniczych im. J. Mehoffera. Ukończył ją w 1931 roku, a w 1932 roku trafił do podchorążówki na Bukówce w Kielcach. Jako początkujący artysta zajmował się tam głównie malowaniem dekoracji oraz rysowaniem karykatur swoich kolegów i oficerów. W 1935 roku podjął pracę jako scenograf w częstochowskim teatrze. Po roku przeniósł się do Warszawy, aby w 1937 roku wstąpić na Wydział Reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. Studiował tam razem m.in. z Jerzym Duszyńskim, Danutą Szaflarską i Hanką Bielicką. Był współpracownikiem Leona Schillera w Teatrze Ateneum w Warszawie. W tym czasie Jan Rybkowski stworzył m.in. scenografię do przedstawienia dyplomowego Erwina Axera. We wrześniu 1939 roku został powołany do wojska, ale nie uczestniczył w walkach z Niemcami. Znalazł się w Białymstoku, gdzie w 1940 roku współpracował z zespołem Państwowego Teatru Polskiego Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Rad. Tam poznał swoją późniejszą żonę Lidię Witkowską. Kiedy Niemcy zaatakowały Związek Radziecki Jan Rybkowski przebywał wraz z ekipą teatralną w Mińsku. Po wojnie opowiadał, że pierwsza niemiecka bomba zrzucona na miasto uderzyła w teatr i zniszczyła wykonaną przez niego scenografię przedstawiającą sowiecki okręt wojenny. Aby uniknąć aresztowania dobrowolnie zgłosił się na roboty w Niemczech, gdzie pracował przy renowacji stalowych konstrukcji mostów. W nocy z 12 na 13 lutego 1945 roku przeżył największy w dziejach drugiej wojny światowej aliancki nalot dywanowy na Drezno, co po dwudziestu latach stało się kanwą jednego z jego najlepszych filmów („Dziś w nocy zginie miasto”). W maju 1945 r. wrócił w rodzinne strony i na krótko zatrzymał się w Częstocicach. Następnie razem z żoną wyjechał do Łodzi. Równocześnie zaczął współpracować z Teatrem Wojska Polskiego oraz Teatrem Syrena w Warszawie. W 1947 roku uzyskał uprawnienia reżysera teatralnego, jego pracą dyplomową był spektakl „Dolina szczęścia”. Równocześnie związał się ze sztuką filmową, najpierw został kierownikiem artystycznym zespołu “Rytm”, później reżyserem. W 1947 roku razem z Wandą Jakubowską zrealizował film „Ostatni etap”. Już samodzielnie w 1948 roku podjął się nakręcenia kameralnego dramatu psychologicznego „Dom na pustkowiu”. W swej twórczości czerpał wzorce z różnych konwencji artystycznych. I tak w filmie „Godziny nadziei” na podstawie powieści „Koniec i początek” J. Pomianowskiego skorzystał ze wzorców neorealizmu włoskiego. Tematyka jego filmów była bardzo różnorodna, na przykład obraz „Warszawska premiera” opowiadał o kłopotach z wystawieniem „Halki” Stanisława Moniuszki. Jan Rybkowski lubił kręcić filmy blisko rodzinnych stron. Opowiadające o czasach Mieszka I „Gniazdo” powstało m.in. w Zawichoście i Dołach Biedrzychowskich nad Wisłą, a „Pierwsze dni” wg. powieści „Na przykład Plewa” autorstwa jego szkolnego kolegi Bogdana Hamery reżyser nakręcił na terenie Huty Ostrowiec, ulicach miasta oraz w rodzinnych Częstocicach. W innych jego obrazach występują m.in. Sandomierz i Iłża. Niektóre z filmów Rybkowskiego zostały wycofane z kin przez cenzurę, miedzy innymi „Kiedy miłość była zbrodnią”. Oczywiście nie zabrakło w jego dorobku obrazów cieszących się ogromną popularnością. To przede wszystkim ekranizacje o charakterze komediowym: „Nikodem Dyzma” (z Adolfem Dymszą w roli tytułowej) i trylogia o przygodach kreowanego przez Tadeusza Fijewskiego Pana Anatola („Kapelusz Pana Anatola”, „Pan Anatol szuka miliona” oraz „Inspekcja Pana Anatola”). Wielkim powodzeniem cieszyły się również zrealizowane przez niego ekranizacje najwybitniejszych utworów literatury polskiej („Granica”, „Chłopi”, „Dulscy”, „Kariera Nikodema Dyzmy” oraz „Rodzina Połanieckich”). Jan Rybkowski jako autor około trzydziestu filmów kinowych i trzech seriali telewizyjnych był wielokrotnie nagradzany za swą twórczość. „Warszawska premiera”, „Pierwsze dni”, „Godziny nadziei”, „Dziś w nocy umrze miasto” – za te obrazy reżyser został uhonorowany nagrodą państwową I stopnia. Z kolei za „Album polski” otrzymał nagrodę ministra obrony narodowej. W 1977 roku odebrał nagrodę I stopnia ministra kultury i sztuki za całokształt działalności reżyserskiej i pedagogicznej. Od 1972 roku był pracownikiem naukowym Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i Teatralnej im. L. Schillera w Łodzi, w 1975 roku objął funkcję dziekana na Wydziale Reżyserskim tej uczelni. Sławny reżyser z ostrowieckim rodowodem zmarł 29 grudnia 1987 r. w Konstancinie, jest pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. 27 czerwca 2006 r. na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odsłonięto gwiazdę Jana Rybkowskiego w Alei Gwiazd (w okolicach Hotelu Grand i kina „Polonia”).
Dokładnie w czterdzieste urodziny Jana Rybkowskiego to jest 4 kwietnia 1952 r. na świat przyszedł jego syn Wojciech, operator filmowy, absolwent Wydziału Operatorskiego PWSFTviT w Łodzi. Jego dziełem są zdjęcia do filmów „Grzeszny Żywot Franciszka Buły” oraz „Dulscy”. Był także asystentem reżysera Jerzego Ridana podczas kręcenia filmu „Sonata marymoncka”. Jego matką była pierwsza żona Rybkowskiego – Lidia, która zmarła 6 grudnia 1972 roku. Reżyser ożenił się po raz drugi z reżyserką Marią Starzeńską. Na zdjęciu Zbigniewa Hartwiga Jan Rybkowski na planie filmu „Naprawdę wczoraj” (z kolekcji Fototeki Filmoteki Narodowej).
